Согласно анализите што ги направи здружението Интернет Хотлајн Провајдер Македонија, забележи дека свесноста на македонската интернет заедница за ризиците онлајн е на многу ниско ниво. Поради тоа оддлучи, на волонтерска основа да изготви текст што ќе помогне на родителите подобро да се справи со онлајн заканите и помогне нивните деца да имаат повеќе позитивни искуства на интернет.
Совети за мали деца – родители
Почитувани родители, сакаме да ве известиме дедо Мраз го контактираше здружението Интернет Хотлајн Провајдер Македонија и не замоли да ја рашириме неговата порака до сите деца во Македонија. Од тоа што го прочитаме во писмото, мислиме дека овој дедо Мраз не е вообичаен дедо Мраз, овој Дедо Мраз е дедо што сурфа на интернет, дигитален дедо Мраз, и гледа што се прави на интернет. Дали се добри или лоши децата додека се на интернет, ги слушаат мама и тато, наставниците и дали ги почитуваат правилата додека децата се на интернет, итн. Не замоли да ја пратиме пораката до сите возрасни и тие да ја прочитаат на нивните деца.
Пораката гласи:
Moe драго дете,
Моите џуџуња ми кажаа дека те проверувале и дека се многу воодушевени од тебе. Чув дека си било добро цела година. Тоа мене и мојата баба Мразица не направи многу среќни и горди на тебе. Ние, тука на северниот пол заедно со моите џуџиња соработници работевме многу за овој голем ден и верувај дека просторијата за играчки е полна со играчки и се спремни да бидат натоварени на санката и елените да го започнат волшебниот лет. Ја проверив листата и гледам дека си посакало неколку прекрасни работи.
И додека си на интернет преку твојот мобилен, таблет или лаптоп и ме чекаш да дојдам, те молам да внимаваш, интернет пријателите да останат само интернет пријатели и не ја споделувај твојата адресата на живеење, телефонски број или училиште каде учиш со нив.
Лозинката сподели ја само со мама и тато, ако видиш нешто што те вознемирува додека си на интернет кажи му на некој возрасен во твоја близина и посоветувај се со него. И запомни, биди добро и оди порано во кревет без твојот телефон, таблет или лаптоп за празниците што следат, затоа што и јас сурфам и гледам што правиш на интернет. Се надевам дека џуџуњата ќе го најдат тоа што го посака, доколку си добро додека ме чекаш ќе се погрижам на Рудолф да му кажам да застане во твојот дом.
Твојот Дедо Мраз
Совети за тинејџери – родители
Совети за тие што не веруваат во Дедо Мраз
Драг мој тинејџеру,
Знам дека не веруваш во дедо Мраз и знам дека знаеш поклоните за Нова година ти ги купуваат родителите. Празничните денови се наближуваат, а со тоа и деновите за зимскиот распуст. Денови без обврски од училиште и ќе правиш што сакаш, меѓутоа не ги заборавај следните работи:
- Не го чувај стравот во тебе, доколку ти се случи нешто додека си на интернет и истото те загрижува под итно разговарај со возрасен на кого му веруваш,
- Почитувај го тоа што другите кажуваат на социјалните мрежи, дури и да не се согласуваш со нив, Имаш право на приватност, меѓутоа и другите го имаат истото право. Не е добро да се логираш на туѓи сметки или да го употребуваш туѓиот телефон или профил без нивна
согласност, - Не оговарај, не шири гласини или споделувај штетни или вознемирувачи приказни или фотографии. Тоа што за едни е смешно, за други е навредливо. Сите имаме право на достоинство и да бидеме третирани со почит,
- Размили два пати пред да кликнеш „sent” особено ако си вознемирен/а и лут/а. Еднаш споделеното видео или фотографија многу тешко се контролира што се случува понатаму и кој се може да ја види. Да се симне истото е скоро и невозможно.
- Ако видиш нешто на социјалните медиуми кое те прави да се чуствуваш вознемирено или те повредува, пријви го. На многу платформи на социјални медиуми, можеш да пријавиш ако нешто оди против воспоставените стандарди на заедницата.. Многу од платформите
имаат можност за блокирање на лице при што ти нема да можеш да ја гледаш содржината што тоа лице ја споделува, не може да те контактира или испраќа пораки. - Секогаш можеш да ги промениш поставките за приватност на твојот профил на платформи за социјални медиуми кои ти помогаат да контролираш кој ги гледа твоите информации, фотографии и видеа. Размисли добро што споделуваш и со кого споделуваш. Можеби
изгледа очигледно, но не споделувај лични информации како адреса, телефонски број или банкарски податоци. Ако поставки за приватност не се безбедни, секој може да ги види овие информации. - Создавањето нови пријатели е одлично, но пред да прифатиш некоја личност погледни го нејзиниот/неговиот профил – обидете се да видите кои се тие. Дали имате заеднички пријатели? Дали сте од истиот град? Не чувствувај притисок да прифатите случајни барања
за пријателство. Проверете ги вашите поставки за приватност за ова лице да не ги гледа информации што вие не сакате да ги види. Запомнете дека понекогаш луѓето се преправаат дека се некој што не се и тешко е да се знае дали ја кажуваат вистината за тоа
кои се. - Биди внимателен/а со сите понуди за работа што ги добиваш на интернет. Дали си аплицирал/а за работа или контактираше некој за работа? Ако не си го направил/а ова може да биде измама и треба да бидеш многу внимателна/ен. Направи некое истражување за компанијата или бизнисот. Биди внимателна/ен кога ќе се сретнете со некого за прв пат ако сте ги запознале само на Интернет. Не оди сам/а. Наместо тоа, замолете возрасен што добро го познавате и имате доверба да дојде со тебе и да договорите да се сретнете на јавно место.
- Ако нешто не е во ред, верувајте им на твоите инстинкти. Разговарајте со некој на кого му верувш и прашај за совет што да правиш.
Совети за родители
Почитувани родители,
Празници се ближат, времето кога важи за сите нас народната: пред Божиќ, зад Божиќ, кај и да си дома да си…Време е за семејството. Ќе се има време повеќе за членовте на семејството, за разговар, за дружба, да си покажете љубов помеѓу себе. Некој од вас дури и ќе ја земе конзолата да игра со совето дете на интернет. И тоа е добро, квалитетно време поминато со вашето дете, ќе ве доближи повеќе до вашето дете. Разговарајте со вашето дете за можните ризици кои може да ги пресретне додека се на интернет. Здружнието Интернет Хотлајн Провајдер Македонија подготви листа на совети:
Совет 1: Бидете свесни за онлајн заканите за деца и тинејџери
– Сајбер-насилниците го користат интернетот за да ги вознемируваат, понижуваат или закануваат ранливите корисници, како што се децата и тинејџерите, што понекогаш резултира со анксиозност и депресија кај жртвите.
– Онлајн предаторите го користат интернетот за да најдат луѓе кои можат да ги искористат или злоупотребуваат откако ќе ја добијат нивната доверба.
– Фишинг нападите користат различни техники за да ги измамат децата да споделат чувствителни информации за нив или нивните најблиски.
– Онлајн игрите може да носат тролови кои малтретираат други, ги искористуваат или користат несоодветен јазик.
– Страниците на социјалните мрежи се вообичаено место за криење на актери на онлајн закани, како што се насилниците.
– Небезбедните веб-локации имаат содржина што е несоодветна за младите луѓе.
Совет 2: Следете ја активноста на вашите деца на интернет и поставете технолошки временски
ограничувања
– Користете софтвер или апликација за родителска контрола за да ја следите активноста на вашите деца на интернет. Иако има многу придобивки од дружењето на Интернет, играњето игри, читањето блогови и конзумирањето видеа на интернет, умереноста е важна. Родителите треба да постават јасни граници за помалите деца за видот на технологијата што ја користат и видот на содржината што ја консумираат
– Родителите можат да преземат одговорност за времето поминато на детето пред екранот и да ја следат нивната онлајн активност преку технологијата. Родителите исто така треба да ги охрабрат своите деца да прават редовни паузи од екранот и да учествуваат во други
активности.
– Софтверот за родителска контрола е една од најдобрите алатки за безбедност на интернет за вашите деца. Таквите програми можат да помогнат да се следи активноста на детето, да се блокираат несоодветните содржини и да се постават временски ограничувања. Родителите треба да размислат за поставување контроли за секој уред што го користи детето, од лаптопи до паметни телефони и таблети.
– Дознајте како работи софтверот за родителска контрола, кои функции се достапни и како
да ги приспособите поставките додека вашето дете расте. Дополнително, погрижете се вашето дете да знае дека овие алатки се безбедносна мерка наместо напад на нивната слобода.
– Уверете се дека користите реномиран софтвер или апликација за родителска контрола.
Совет 3: Чувајте ги уредите надвор од спалната соба
Некои родители ги обесхрабруваат малите деца да користат уреди во спалната соба, бидејќи таквите локации се попредизвикувачки за следење отколку некоја поцентрална локација на домот, како што е дневната. Дополнително, имањето уреди во лични простори може да го
попречи режимот на спиење и да го одвлече вниманието на децата од поздрави активности. Прекумерната употреба на уреди, исто така, може негативно да влијае на менталната и физичката благосостојба на детето.
Совет 4: Забележете ги предупредувачките знаци
Додека следните знаци можат да бидат дел од нормално детство, тие исто така можат да укажат на подлабоко прашање, како што е малтретирањето преку Интернет:
– Вашето дете повеќе не учествува во онлајн активности.
– Вашето дете страда од ниска самодоверба, промени во расположението, анксиозност или
депресија.
– Тие наеднаш избегнуваат да користат технологија, како што се нивниот паметен телефон,
таблет или конзола за видео игри.
– Јадат помалку и спијат нередовно.
– Нивните академски перформанси се влошуваат.
– Разговарајте со вашето дете, контактирајте со неговото училиште или консултирајте се со
професионалец за ментално здравје ако знаете дека страда од сајбер-малтретирање.
Совет 5: Одржете ги поставките за SafeSearch ВКЛУЧЕНИ на вашиот прелистувач
Небезбедните содржини, како што се малициозен софтвер, порнографија, огорченост или екстремно насилство, се на само неколку невнимателни кликови на Интернет. Проверете како да го вклучите SafeSearch за да се заштитите себеси и другите во вашето семејство од потенцијално вознемирувачки содржини.
Совет 6: Обележете безбедни локации Можете да креирате безбедна листа на веб-локации за вашето дете да ги прелистува и обележува
на семејниот компјутер. Охрабрете ги вашите деца да пристапуваат само на оваа листа на одобрени веб-страници. Сепак, дозволете им на вашите деца да додадат нови веб-локации во списокот на безбедни откако ќе ги проверите. Ако не знаете како, ве молам контактирајте не на:
prijavi_na@yahoo.com
Совет 7: едуцирајте ги вашите деца за сајбер безбедноста
Важно е да се задржи разговор за сајбер безбедноста, побарајте повеќе информации кај вашиот интернет сервис провајдер околу тоа, ако немаар информации за тоа ве молам контактирајте не на следната е-маил адреса: prijavi_na@yahoo.com Совет 8: Блокирајте скокачки прозорци Скокачките прозорци може да бидат досадни или опасни. Додека некои скокачки прозорци им помагаат на маркетерите да генерираат приходи, други имаат небезбедна содржина.
Злоупотребувачите може да користат и скокачки прозорци за да ја нападнат безбедноста на ранливиот корисник на Интернет, детето. Прашајте го вашиот интернет сервис провајдер што тие превземаат за истото и како да се заштите.
Наоружајте го веб-прелистувачот на вашиот семеен компјутер со безбедносна алатка како што е заштитата на прелистувачите за да ги спречите трагачите, измамите и небезбедните веб-локации.
Совет 9: Научете ги децата да препознаваат спам и фишинг
Фишинг нападите и спамовите стануваат пософистицирани. Научете ги вашите деца да го препознаат знакот на опасните спам-мејлови и текстуални пораки. Објаснете им зошто никогаш не треба да пополнуваат формулари со лични податоци или да кликнат на сомнителни врски.
Совет 10: Научете каква заштита и образование преку Интернет се нуди во училиштето на вашите деца
Дознајте кои чекори ги презема училиштето на вашето дете за да го заштити на интернет. Дознајте дали училишето користат системи за филтрирање, софтвер за следење и безбедносни политики за да ги одбранат учениците од злоупотреба на Интернет.
Интернет Хотлајн Провајдер Македонија
