Фикцијата ни кажува толку многу за времето во кое живееме – а ЛГБТ писателите пишуваат уште од раните денови на литературата. Нивните приказни често, но не секогаш, биле маргинализирани, но тие секогаш кажувале нешто за ерата во која првпат биле раскажани или објавени. Овде, ќе ја разгледаме еволуцијата на квир фикцијата низ вековите – за кратко, фокусирајќи се на западниот свет – и што рефлектира таа за тој момент во историјата, од Сафо, до Стоунвол и пошироко.
Квир приказни во антиката
Хитот на Медлин Милер од 2011 година „Песната за Ахил“ е трогателно чудно прераскажување на „Илијада“ од перспективата на младиот принц Патрокле што истовремено ја рефлектира гордоста во истополовите врски (Ахил останува непопустлив во текот на целото време дека тој и Патрокле се гледаат заедно) и модерните грижи за романтиката. врски и машкост – како мажите можат да бидат нежни, како да управуваат со очекувањата на семејството.
Но, да се биде квир не беше секогаш кодиран како различен, и многу митови не бараат прераскажување: дури и пред печатениот збор, античката митологија и религиозните наративи беа преполни со романтични и сексуални ангажмани меѓу луѓе од ист пол.
Патрокле и Ахил веќе беа избрани како љубовници во трагедијата на Есхил, Мирмидоните од 5 век, која во свое време ја отсликуваше широко распространетата традиција на педерастијата – романтична, типично сексуална врска помеѓу постар маж и помладо момче – која, иако вознемирувачка кога се гледа преку денешниот морален објектив, беше традиција што го дефинираше современиот грчки живот и обезбеди културен модел што „ја поттикнува кохезијата“ во градското општество, според „Градовите на боговите“ на научникот Дојн Досон. Симпозиумот на Платон, од приближно 385–370 п.н.е., го наведува описот на Есхил за двајцата како славенички пример за моќта на љубовта да предизвикува жртва и храброст. Хомосексуалната романса, во грчката култура, беше достојна за почит.
Погледот на грчкото општество за родот беше патријархален, но флуиден; Хермафродит бил прикажан со машки гениталии, но женски гради и бедра
Иако зборот „трансрод“ допрва требаше да постои, родовата променливост беше распространета и во светот на грчката митологија. Полот на една личност честопати бил менуван по волја од боговите: во еден мит, Артемида менува овчар од маж во жена откако ќе ја погледне божицата како се капе гола; во друга, пророкот Тиресија бил сменет во жена на седум години поради незадоволство на Хера.
Дека боговите се однесувале на овој начин – и дека менувањето од маж во жена се сметало за казна – го одразувало погледот на грчкото општество за полот, кој бил патријархален, но флуиден; Навистина, Хермафродит, детето на Хермес и Афродита (и, погодувате, потеклото на терминот „хермафродит“), честопати беше прикажуван, и убаво мора да се каже, со машки гениталии, но со женски гради и бедра.
Прифаќањето на Грците и, навистина, славењето на машко-машките односи продолжило во антички Рим. Како „трансродови“, термините како „хетеросексуалец“ и „хомосексуалец“ сè уште не постоеле; во Рим, сексуалните интеракции меѓу мажите биле нормални. Според тоа, Еклоговите на Вергилиј (1 век п.н.е.) вклучува машки овчар кој ја објавува својата љубов кон помлад маж, додека Сатирикон (1 век н.е.) прикажува сличен однос помеѓу неговиот наратор Енколпиј и неговиот млад придружник Гитон. Некои од поезијата на Катул, пак, содржат специфични референци за аналниот и оралниот секс меѓу мажите.
Постојат сè повеќе докази за понатамошни ЛГБТ приказни од историјата; Новите книги како 300.000 бакнежи: Приказни за квир љубовта од античкиот свет, во кои авторите Лук Едвард Хол и Шон Хјуит откопуваат бројни докази за квир љубовта во антиката, се објавуваат со се поголема регуларност.
Додека многу квир приказни беа изгубени во историјата, многу повеќе беа збришани со хетеронормативната студија од последните неколку векови
Но, додека многу квир приказни од ова време беа изгубени во историјата, многу други беа избришани со хетеронормативната студија од последните неколку векови. Сексуалноста на старогрчката поетеса Сафо (околу 630 – околу 570 п.н.е.) – чие име ја дава етимолошката основа за зборот сафик и чие родно место, островот Лезбос, го прави истото за лезбејката – останува жестока дебатирана од научниците. Меѓутоа, многу научници од 20-тиот век оттогаш тврдат дека погрешниот превод на еден од нејзините рани преведувачи во 18-тиот век, кој ја карактеризира љубовницата во песната како маж, довел до нејзина хетеросексуализација во следните два века.
Средниот век
Дури и приказните од средновековниот период, често претпоставени како ера на социјална и политичка стагнација и регресија, сега се гледа дека содржат референци за квир врски. Приказната за лезбејската врска од Ирска во 12 век, во која една жена му признава на кралот Ниал Фросах дека имала средба со друга жена, одекнува низ литературата оттогаш – најново во песната наречена „Labhram ar Iongnaibh Éireann“, чиј Превод од 1938 година ја намали приказната, што значи дека е изгубена до новиот превод на Демијан Мекманус во 2008 година.
Научниците веруваат дека ставовите кон истополовите врски флуктуирале во тој период. Пофалените дела на Шекспир содржеле бројни референци за хомосексуалноста, најексплицитно во Сонетите 18 и 20, кои се љубовни песни насочени кон мажите.
Паулин од Нола, бискуп во Рим во 4 и 5 век, му напишал страсна љубовна поезија на писателот Аусониј, но записите покажуваат дека тој се оддалечил од Аусониј подоцна во животот, можеби како одговор на прогонството и промените во општествените обичаи.
Ренесанса
Општествените ставови кон чудотворството во ренесансата многу позајмуваат од антиката и средниот век. Во Италија, во центарот на движењето, хомосексуалноста беше прифатена од некои, а дебатирана од други; во Црквата беше намуртен затоа што го негираше раѓањето, но уметноста од тоа време сугерира дека машко-машките односи останале прилично вообичаени, дури и прославени.
Прекрасното дело на хуманизмот на Џовани Бокачо, Декамерон (14 век), некогаш содржеше низа геј инсинуации, но тоа беше намерно испуштено од англиските преведувачи во 17 и 18 век. Еден дури призна дека го сметал текстот „толку безобразен на многу места, што бара одреден менаџмент да ја зачува неговата духовитост и хумор и да го направи толерантно пристоен […] Можеби некои луѓе сè уште мислат дека и јас сум го испуштил малку, отколку премногу“.
При крајот на овој период, додека се наближуваше добата на просветителството, италијанскиот свештеник по име Антонио Роко анонимно објави дијалог насловен Алкибијад, ученикот, во одбрана на аналниот секс меѓу мажите. Понекогаш се нарекува првиот хомосексуален роман, тој е моделиран на стилот на сократскиот дијалог и наоѓа учител кој ги наведува природата, Античка Грција и контрааргументи за Содом и Гомора во поддршка на неговиот аргумент.
Просветителството и 19 век
Како што ерата на просветителството покрена широка дебата за човечката природа и разум, исто така ги зацврсти црковните диктати во државните правни системи; па така, додека квир однесувањето и општеството станаа многу повидливи во оваа ера, исто така станаа појасно казниви со закон, бидејќи актите како Законот за багери од 1533 година – во тоа време помалку применлив за хомосексуалноста и полиберално применет за сексуалните дејствија кои не се поврзани со потомството – се трансформираа суптилно во анти-геј закон.
Соодветно на тоа, објавувањето литература со геј теми стана сè поопасно, што доведе до пораст на потајната, кодирана квир литература. Референците на грчките и римските митолошки ликови станаа вообичаени како геј означувачи во романите кои стрејт читателите би ги занемариле, додека во новите жанрови како готската и хорор фикцијата, хомоеротичниот и лезбејскиот поттекст честопати доаѓал до израз: готското ремек дело на Метју Луис, Монахот (1796) интензивна поврзаност помеѓу насловниот лик и колегата по име Росарио; кога се открива дека Росарио е жена по име Матилда, тие ја завршуваат својата врска, но квир контекстот останува непоколеблив.
Писателите во 19-от век се охрабрија од овие предци: Емил Зола ја објави Нана, во која беа прикажани лезбејски сцени и геј лик по име Лабордет, во 1880 година; Џозеф Шеридан Ле Фану ја објави првата приказна за лезбејките вампири – жанр кој денес изгледа голем во квир канонот – со Кармила во 1872 година, а Оскар Вајлд ја шокираше публиката со својот приказ на геј хедонист во Сликата на Доријан Греј во 1890 година. беше затворен од 1895 до 1897 година беше производ на Законот за изменување и дополнување на Кривичниот закон од 1885 година, кој ги направи прекршок дури и приватните хомосексуални дејствија – да речеме, испраќањето писмо со наклонетост.
20-ти век
Во 20-тиот век можеби најголемата флуктуација на правата на ЛГБТ – земјите често го криминализираа или декриминализираа педерството во зависност од владата, економската ситуација или моралната паника (иако сите три тежнееја да одат рака под рака) – но сепак квир литературата се множеше.
Тонот на овие книжевни дела ни го кажува милјето од кое произлегле
Во Франција, каде што истополовите односи беа декриминализирани уште од Француската револуција, Марсел Пруст ја објави À la recherche du temps perdu (1913), во која отворено се дискутираше за хомосексуалноста. Пред тоа, францускиот писател, нобеловецот Андре Жид го објави својот полуавтобиографски роман од 1902 година „Иморалистот“, а дури и Е.М. bildungsroman во кој мажот се справува со својата сексуалност преку односите со други мажи, дури и наспроти позадината на непријателскиот свет. (Борбата на Форстер е овековечена во прекрасната нова историска книга „Ништо некогаш само исчезнува“ од Диармуид Хестер (2023), која ги следи непознатите истории на седум важни квир фигури во книжевната историја.)
Тонот на овие дела – слободно и непочитуван во Жид; длабоко размислување, но случајно во Пруст; а потврдно во Форстер – ни кажува милје од кое произлегле овие дела. Во Франција постоеше laissez-faire став кон истополовите врски; во Англија, хомосексуалците – вклучувајќи ги и авторите -, барем тајно, притискаа да се самодефинираат против невкусната, дури и криминална дефиниција на светот за нив. Дека Морис остана необјавен до 1970-тите, исто така доволно зборува.
Имаше и други главни дела од почетокот до средината на 20-от век со квир врски и ликови – Орландо на Вирџинија Вулф (1928), честопати сметан за ран трансродови роман поради начинот на кој неговиот протагонист го менува полот; Рефлексиите на Карсон Мекалерс во златно око (1941); Други гласови, други соби на Труман Капоти (1948); Цената на солта на Патриша Хајсмит (1952), првично објавена под псевдонимот Клер Морган поради неговата лезбејска содржина; Собата на Џовани на Џејмс Болдвин (1956); Мира Брекенриџ на Гор Видал (1968).
Авторите од крајот на 20 век пишуваа експлицитно за политизираното искуство на живеење како квир личност.
Но, како што чудотворноста стана подобро дефинирана, таа стана полесно да се види и да се потисне. Како што се множеа геј баровите како простори за споделување на квир културата, тие стануваа сè повеќе мета на полицијата. На 28 јуни, 1969 година, во најпознатиот квир бунт во историјата, патроните на Стоунвол Ин во Њујорк Сити возвратија против полициската рација; протестот се прошири и за неколку недели, активистите се организираа и маршираа, воспоставувајќи нови патишта за комуникација и зајакнување – весници за поддршка на геј мажите и лезбејките – и нов, сè пополитизиран став кон литературата.
Одеднаш, цело време се објавуваа поексплицитни геј романи: значајни дела на Едмунд Вајт, Алан Холингхерст, Одр Лорд, Адриен Рич, Армистед Мопен и стотици други експлицитно пишуваа за политизираното искуство на живеење како квир личност, или на раскрсницата на квирнес и други маргинализирани заедници.
21ви век
Борбата за еднаквост ја зафати квир литературата со нов жар, но дури и кога ЛГБТК+ правата се шират, се појавија нови области за истражување. Со ширењето на легалните истополови бракови низ западниот свет во 2000-тите и 2010-тите дојдоа мноштво нови видови на квир фикција: лесни геј ром-комови (како што ако сме ние) и квир YA фикција (Таа ме вози Crazy), што доволно често се преклопува, како во Red, White & Royal Blue на Кејси Меквистон.
Се разбира, борбата е далеку од завршена; трансродовите луѓе сè уште страдаат претерано и остануваат цел на омраза и фанатизам во општеството. Книгите како моќниот „аргумент за правда“ на Шон Феј, „Прашањето на трансродовите“ (2022) е збирен повик за транс разбирање, славење и ослободување. Во меѓувреме, фикцијата на транс-авторите, како што е неверојатниот роман на Тори Питерс, Detransition, Baby (2021), продолжува да создава разбирање и емпатија – како што често прави фикцијата.
