Од вкупно 24 членови на Владата, 15 исто така немаат пријавено никаков приход. Само тројца пријавиле плата, од кои двајца пријавиле дека земале државна плата, но само еден ја напишал сумата. Еден министер пријавил пензија, еден министер пријавил хонорар, петмина пријавиле приходи од кирија, а само тројца министри пријавиле приходи на брачниот другар. Други приходи, рече министер.
Во тек се подготовките за измена на законот за антикорупција и судир на интереси, со што, според Државната антикорупциска комисија, нема да им се остави простор на функционерите поинаку да го толкуваат законот и да не ги пријавуваат своите приходи. Така, и јавноста и ДКСК ќе бидат свесни дали одредено службено лице има доволно приходи за стекнување на одреден имот и, доколку постои сомнеж, треба да се спроведе дополнителна истрага.
Поминаа пет месеци од изборот на новата влада. Така, поминаа пет месеци од обврската на членовите на Владата да ја пријават состојбата на имотот до Државната комисија за спречување на корупцијата.
Една од основните цели на пријавувањето на имотната состојба е да им се овозможи на институциите, невладините организации, новинарите и секој заинтересиран граѓанин да го проверат имотот на одредено службено лице. Но, исто така треба да се провери дали неговото богатство расте пропорционално на неговите приходи или непропорционално.
Како прво, речиси сите уредно ги имаат поднесено анкетните листови за состојбата на имотот. За станови, куќи, возила, накит, уметнички слики, имот во странство, како и заеми и кредити на ваше име или на име на член на семејството. Но, често недостасуваат клучни податоци, вклучувајќи плати, хонорари и други приходи.
Ги проверивме анкетните листови на премиерот, вицепремиерите и министрите.
Од вкупно 24 членови на Владата, 15 исто така немаат пријавено никаков приход. Само тројца пријавиле плата, од кои само двајца пријавиле министерски плати. Еден министер пријавил пензија, еден министер пријавил хонорар, петмина пријавиле приходи од кирија, а само тројца министри пријавиле приходи на брачниот другар. Други приходи, рече министер.
Премиерот Ристијн Микоски е меѓу владините функционери за кои нема податоци за плата или други приходи. На нашите прашања – зошто – од неговиот кабинет вели:
,Целиот имот на претседателот на Владата е обелоденет согласно законските обврски. Приходите се базираат на плата, а според законските одредби, платата на премиерот е јавно достапни податоци,
Вели Владата.
Министрите кои пријавиле приходи од кирии се Гордана Дмитриевска-Кочоска за финансии, министерот за здравство Арбен Таравари, министерот за внатрешни работи Панче Тошковски, министерот без ресор Шабан Салиу и вицепремиерот Арбен Фетаи. Ги прашавме Тошковски, Дмитриевска – Кочоска и Таравари – зошто не пријавиле приходи од плати. Тој не ни одговори.
Добивме изјава од Арбен Фетаи, кој ги пријави не само приходите од кирија и министерската, туку и платата на сопругата.
„Бев целосно транспарентен, документирав сè, вклучително и нивното потекло и верувам дека тоа треба да биде стандард. За жал, знаеме дека со сегашниот систем за известување Има одредени загуби во имотот на државните функционери. Ограничувањата не се на ниво, што го прави овој систем на пријавување имот можеби недоволно сигурен“.
објаснува Фетаи.
Непосредно пред објавувањето на прилогот пристигнал одговор од кабинетот на Тосковски во кој се наведува дека пред да биде именуван на функцијата, министерот бил невработен.
„Во моментот кога беше избран за оваа позиција во јуни 2024 година, тој беше невработен и од тие причини во анкетниот лист доставен до ДКСК немаше податоци за месечните примања од плата во согласност со неговиот претходен мандат во рамките на технократскиот Владата, Приходите од плата исто така не беа наведени во анкетниот лист бидејќи како адвокат има право на приходи од вршење дејност, кои се утврдуваат на годишно ниво согласно законот за персонален данок на доход адвокатот не е лице Заработете приход врз основа на месечна плата прави,
Тие велат во МВР.
Единствениот друг владин член кој пријавил дека зема плата од министерството што го води е првиот одговорен за земјоделство, Кветна Трипуновски. Но, на местото каде што требаше да ја напише својата нето сума пријавил плата од 0. Но, партиската плата ја пријавил само министерот за дигитална трансформација Стефан Андоновски, пред да стане министер.
,Оваа презентација беше направена пред да ја добие првата плата како избран функционер. Инаку, платата е јавен податок и изнесува околу 120 илјади динари.,
– одговори Андоновски.
Иако не ја објави платата, министерот за култура Зоран Љутков ги објави хонорарите на неговиот и на неговата сопруга. Списокот на министри кои пријавиле приходи го затвори министерката за образование Весна Јаневска. Како и Стефан Андоновски, таа ја пријавила состојбата пред да стапи на министерска функција, но примерот е позитивен затоа што ја пријавила не само пензијата за неа и нејзиниот сопруг, туку и додатокот на нејзиниот сопруг за грижа за други луѓе.
За разлика од практиката на повеќето министри да не ги пријавуваат приходите, па дури и платата, службениците треба да го пополнат овој формулар.
Во делот приходи јасно е наведено дека треба да се пријават приходи од плати, хонорари, закупнини, субвенции и капитал. И сето тоа мора да се декларира – за колку пари се работи, од кога и кога се примени приходите, кој платил и кому.
А според Миша Поповиќ од Институтот за демократија „Социетас цивилис“, инструкциите на антикорупциската комисија се јасни. Но, проблемот, според него, е различното толкување на законот од страна на функционерите.
,Онаму каде што ДХВС смета дека имало намера да се прикрие, верувам дека ОКПС има можност да ја разгледа таа опција и да донесе одлука со утврдување на повреда. Но, ако тоа е голем проблем, ако не се работи за изолирани случаи, односно ако има голем проблем со непријавување, тогаш можеби и тие треба да се потсетат на ова, да се дадат нови упатства до надлежните,
– вели Поповиќ.
И дали антикорупционерите ги потсетуваат функционерите дека и тие треба да ги пријават своите приходи?
Генералниот секретар Адем Кучуљ вели дека постои правилник за доставување податоци за имотната состојба и интересите и од јануари годинава тоа се прави преку нов софтвер.
Според него, тоа што функционерите различно известуваат се должи на различното толкување на Законот за антикорупција.
,Во тек се подготовки за измена на законот за спречување на корупција и судир на интереси, каде што детално ќе објасниме. Самиот закон во членови ќе утврди што ќе бидат обврзани да пријават поединците, вклучувајќи ги сите приходи и сите трошоци по сите основи, односно целиот имот: недвижен, движен и хартии од вредност.ЧајЗа да може веднаш при првичниот увид и јавноста и ДКСК како надлежен орган да добијат информации дали одредено лице има доволно приходи за стекнување на одреден имот и доколку постои сомнеж да се спроведе дополнителна истрага т.е. Анализа,
објаснува Чучулај.
Доколку се донесе таков закон, ситуацијата ќе биде слична и во иднина. А според сегашните одредби, ДКСК сè уште нема поднесено ниту еден прекршочен извештај за несоодветно пријавување на имотната состојба.
,Откако беше имплементиран во првата година од новиот образец според законското решение од 2019 година, ние немаме покренато никаков процес. Но, прашање на толкување е каква е таа сопственост. Значи законот вели да се поднесе опис на имотната состојба и интересите според член 82 став 1, а од друга страна дава општ термин. Од тие причини ги воведовме тие законски измени и доколку се донесат по наш предлог, во тој случај сигурно ќе биде прекршок бидејќи ќе биде строго за тоа што мора да се пријави.,
додава Чучулај.
Според Поповиќ, сепак, не е потребно законски да се уредуваат прашања кои се веќе регулирани со подзаконски акти. Според него, она што е поважно е СКСК да работи понавремено според своите можности.
,Мислам дека е доволно во законот да се каже дека списокот на имот и интереси ги вклучува приходите, имотот, обврските и акциите и интересите и дека основата на овие категории може дополнително да се прецизира во подзаконските акти за да биде апсолутно јасно Сите и во таа смисла треба да се пријават на ист начин. SCCC треба да внимава повеќе за квалитетот на податоците што ги известуваат службениците, па дури и со изрекување кривични санкции. Досега и претходната структура и оваа структура релативно скромно се занимаваа со кривичните пријави во овој дел, но оваа функција на ДКСК, транспарентноста на имотот на функционерите, е особено важна функција на антикорупциската борба.,
додава Поповиќ.
Како што стојат работите во моментов, речиси е невозможно преку статусот на имотот што го пријавиле надлежните да се провери и пресмета дали некој од нив неправедно се збогатил или не.
Па, за новиот закон, покрај јасните одредби за тоа кои приходи и како тие мора да се пријават, се разгледуваат и предлози како воведување обврска за пријавување на секоја промена поголема од пет илјади евра или доставување анкетни листови до надлежните. секоја година, без разлика на каква било промена во нивната имотна состојба.
Конечните предлози се очекуваат до крајот на годинава. Рано е да се каже дали и кога Собранието ќе ги одобри тие измени.
