Премиерот Христијан Микоски во неколкуте јавни презентации по повод 100-те дена од функционирањето на новата влада јасно кажа дека истекува времето на актуелниот државен јавен обвинител Љупко Ќосевски да покаже резултати. Доколку тие резултати не беа на место, Миковски најави дека ќе предложи „наши луѓе“ за сите позиции во правосудството, практично поистоветувајќи го назначувањето на нов јавен обвинител со назначувањето на партиски функционер во т.н. прво ниво
Некои од проблематичните моменти во ваквиот пристап се дека Државниот јавен обвинител не може да биде разрешен на ваков начин, по волја на премиерот, без Советот на јавни обвинители да утврди основа за такво нешто. а партиското членство на судии и обвинители се казнува со разрешување
Избори се одржаа на почетокот на мај…на крајот на јуни се избра нова влада…и сега поминаа деновиве 100 дена работа На новиот премиер и неговиот кабинет.
„Ситуацијата е далеку од идеална“
на 1 октомври 2024 година, изјави премиерот Христијан Мицкоски.
За наследените состојби во владата премиерот зборуваше на едночасовна прес-конференција проследена со повеќе медиумски јавни настапи. Една од работите што ги наследи беше државниот обвинител Љупко Ќосевски.
Премиерот во сите свои излагања јасно стави до знаење што мисли за начинот на функционирање на Обвинителството. На пример, употребиле полициска кривична пријава против бизнисмен близок до претходната власт, вели премиерот. Што се однесува до него, обвинителството побара мерки на претпазливост додека течеше предистражниот процес, но не и притвор, што е неправедна мерка според оценката на Миковски.
„ОдКонечната сума е 70, 80, 90 милиони динари, евидентирана, судот го пушти и… Беше генерална проба, сакавме да видиме како ќе реагира и побаравме еднаш неделно да се јавува на суд ќе треба да се земе. , Имаме систем сериозно заглавен меѓу обвинителите и судиите…
– Сакаш да кажеш дека си полагал?
Да. И сфативме дека секој што ќе отиде посериозно нема да го добие ни тоа. Со овие поединечни обвинители и судии кои се денес таму,
Во подкастот „Лазаров“ изјави премиерот Христијан Мицкоски.
Но, и покрај тоа премиерот беше додаден за време на турнејата На подкастот „Лазаров“.Власта се уште не сака да преземе иницијатива за разрешување на владиниот адвокат. Ова му дава шанса да се докаже.
,Наша работа и наша цел е овој обвинител, изгласан од мнозинството пратеници на СДСМ и ДУИ, да поднесе пријава според законот. И ние му даваме шанса. Му даваме шанса да види како се однесува. Нормално, ова не е бесконечна шанса. и има рок,
– изјави Миковски.
Ако се погледне Законот за јавно обвинителство, овој став на премиерот, повторен и на други јавни настани, е проблематичен.
Александра Трајановска од Хелсиншкиот комитет посочува дека согласно член 88, Собранието може да го разреши јавниот обвинител на Република Северна Македонија пред истекот на неговиот мандат на предлог на Владата, но под одредени услови.
„Владата требаше прво да добие мислење од Советот на јавни обвинители, а разрешувањето може да биде во две форми – ако е член на политичка партија или ако направи посериозна дисциплинска повреда во работата начини се основи поради кои може да се разреши јавен обвинител“.
вели Александра Трајановска од Хелсиншкиот комитет за човекови права.
Што значи посериозна дисциплинска повреда? Во член 91 ставови 1 до 6 се наведени следните дејствија:
- сериозно нарушување на јавниот ред и мир;
- Ако (обвинителот, Н.З.) одбие да достави детали за имотната состојба и интересите;
- прекршување на правилата за изземање;
- Ако е законски осуден на затворска казна до 6 месеци за дела сторени додека бил на служба;
- Доколку доверливите информации се објавуваат неовластено и
- Доколку свесно и неправедно направи голема деловна грешка.
Го прашавме и мислењето на јавниот обвинител на Република Северна Македонија – како го дава коментарот и како тоа влијае на неговата работа, ставот на премиерот дека е изведен на суд и рокот што треба да го докаже тој ќе биде разрешен. Ова е интегралниот одговор што го добивме од Јавното обвинителство:
„Јавните обвинители не коментираат политички изјави. Обвинителството работи исклучиво согласно законските одредби и заложбата за законско, ефикасно и транспарентно работење е нешто што Јавниот обвинител на Република Северна Македонија многупати го нагласи. Во иднина, јавноста ќе биде уверена дека функциите и функциите на Јавниот обвинител на РСМ се насочени кон исполнување на функцијата јавно обвинителство и заштита на јавниот интерес и правата и слободите на граѓаните.
Но, уште поконтроверзни од ставовите на премиерот за разрешување на актуелниот обвинител се оние за избор на нов обвинител.
Во подкастот „Лазаров“ беше прашан што ќе се случи доколку не дојде обвинителот и кој вработен ќе дојде на тоа место? Миковски изборот на обвинител го спореди со изборот на функционер во првиот ешалон на извршната власт.
„По кој принцип би назначиле персонал што кога тоа лице не се појави, ќе има потреба од друг обвинител, нели?
Па нормално дека треба да се запази, ако одиме кај обвинител тој да е искусен адвокат, со децениско искуство, човек од фамилијата итн. Без сомнение, личност со која можеме да соработуваме. Тој дефинитивно не е некој со кој не би соработувале. Кога некој ќе ми каже, ах, сопартијци или пријатели… Па нормално, треба да соработуваш со тие луѓе. Ги поддржувавте тие луѓе. Си изградил доверба со тие луѓе.
– Да, еве дојде тој момент, дали тој што е таму ќе го земе тој момент на забава и ќе соработува?
Еве, се обидовме да донесеме професионалец во град Скопје, гледате како заврши сето тоа. Гледате како заврши. Нормално е дека луѓето на кои им верувате, со кои работите секојдневно, од кои барате совет, со кои разговарате, нормално е дека ќе соработувате со нив и ништо поинаку не е таму. Со кого работиме, со кого посредувале, логично е јас како претседател на ВМРО-ДПМНЕ работниот ден да го поминувам во друштво на колегите од ВМРО-ДПМНЕ. И логично е дека тие се мојот прв избор бидејќи стекнав доверба во нив. Ако сум соработувал со…
– Па нели вака се забавите?
Нема никој. Ова е логично. Слична е ситуацијата и во Америка. Така е и во Шведска. Проблемот е да се спречи фаворизирање во администрацијата. Во тие пониски скалила. Во спротивно, логично е првата, главна средина да бидат вашите најблиски сојузници со кои соработувате во партијата или коалицијата. И тука не гледам ништо нелогично,
рече премиерот во подкастот „Лазаров“.
„Ова е малку контрадикторно затоа што самиот закон предвидува дека јавен обвинител не може да биде член на политичка партија. Затоа тие функции се некомпатибилни. Но, тоа мора да биде лице кое е професионално во својата област, кое има искуство во кривична Правда Личност со долгогодишно искуство и човек со вистински интегритет, некој кој има високи морални и етички стандарди да може да функционира како што му е доверено од Собранието како институција што ги претставува граѓаните на оваа земја“,
Коментира Александра Трајановска од Хелсиншкиот комитет.
На владиниот адвокат не само што не треба да му верува ниту премиерот ниту некоја политичка партија, туку неговиот избор не зависи исклучиво од власта. Процесот е како што следува:
Владата испраќа барање, а Собранието објавува проглас со кој се бара избор на нов јавен обвинител. Кандидатите кои ќе се пријават одат на увид пред Советот на јавни обвинители, кој дава образложено писмено позитивно или негативно мислење за сите пријавени кандидати кои ги исполнуваат условите согласно законот. Потоа, владата избира кандидат, но само меѓу оние кои се позитивно оценети од Советот. Тој кандидат заедно со мислењето се испраќа во собрание и се гласа.
Со други зборови, власта може да избере само од оние кандидати за кои Советот на јавни обвинители ќе даде зелен сигнал. А Советот на јавни обвинители не може да даде зелен сигнал на ниту еден кандидат, па огласот може да се повтори. Но, тој не може да даде никакво мислење, а во таков случај се остава на власта да избере кого сака од пријавените кандидати.
Од Советот на јавни обвинители не добивме никаков коментар за ставовите на премиерот бидејќи тоа се политички изјави. Но, тој е веќе на следното јавно појавувањево понеделник во МРТНе пропушти да ги спомене и нив.
,Реално, бројките се вакви, утре можеме да го смениме. И тоа, и Судскиот совет и Советот на јавни обвинители, и ние веднаш мораме да ги толкуваме, да дадат нови предлози. Можеме да го направиме тоа веднаш. Еве ние ви даваме шанса. Ова го кажуваме, да не бидеме пристрасни… но таа можност нема да исчезне од очите. Таа можност може да трае некое време. Тоа време е кратко, потрошено. И кога ќе видиме дека не се прави напредок, логично е да дадеме предлози до нашите сопствени луѓе, кои веруваме дека ќе го направат тоа што ние и граѓаните го очекуваме. А таа борба е против криминалот и корупцијата.,
– изјави Миковски.
