Станува збор за вода произведена од 67 јавни претпријатија кои снабдуваат домови низ државата, која или се краде или се троши преку дотраени цевководи.
Податоците ги собра невладиниот Центар за граѓански комуникации, од каде предупредуваат дека централната власт мора да преземе сериозни чекори за заштита на се поскапиот ресурс.
Општина Кошани има околу 32.000 жители. Едно нешто што ги прави посебни е што плаќаат највисока цена за кубен метар вода во целата држава – 48,79 денари.
И покрај ова, косанското јавно претпријатие „Водовод“ минатата година ја заврши со загуба од повеќе од еден милион евра. Ова е најлошиот резултат на државно ниво и покрај тоа што граѓаните најмногу плаќаат за вода.
Директорот Перо Гоерзиевски вели – Водата е скапа поради струјата.
„Бунарскиот систем е лоциран во село оддалечено 4 километри од Косани, а потоа преку цевковод се носи до фабриката за вода со пумпна станица, а таму се и електричните мотори, и така цената на електричната енергија е главен фактор во нашите цени“.
– вели Георгиевски.
И цената на струјата, особено во енергетската криза беше константна.
„Добивме струја во вредност од 19 милиони динари, а нашите месечни примања се движеа од 16 до 17 милиони динари. Кога цената на берзата беше повеќе од 500 евра за милиграм/час, не можевме сами да го поднесеме тој шок.
– изјави Георгиевски.
Но, покрај тоа што им е скапо да произведуваат вода и да ја доставуваат до домовите и фирмите, Кочан „Водовод“ има голем проблем во маркетингот и наплатата на производот. Нивната загуба на вода е 77,3%. Произведената вода која не е фактурирана или се губи преку системот се смета за загуба.
Ова е резултат на застарените мрежи во некои рурални средини, како и на неконтролираното трошење на вода во една населба, вели Георгиевски.
„Најголем дел од загубата на вода има кај ромската популација, која претставува околу 10 до 15% од населението, каде што има неконтролирано излевање вода на улиците. Беа направени многу проверки кај комуналните инспектори, затоа почнавме да се бориме со овој проблем Некои Нашата мрежа во руралните области исто така стана дотраена“.
– вели Георгиевски.
Кошани беа ретките кои сфатија зошто треба да ја платат најскапата вода во државата.
,Да се намалат партиските паразити присутни во компанијата“.
Рече жител на Косани.
,И да ви кажам, ние ја добиваме најлошата вода, така било секогаш. „Цел живот плаќам и не можам да се ослободам од Водовод.
Друг жител на Косани додава
,Има нова влада, да тргнеме малку кон Косани, да направиме брана над Рекани, ќе ја имаме најздравата и најевтината вода во Македонија“.
– изјави граѓанин.
„Знам дека некои етнички групи во Кошани воопшто не плаќаат сметки за вода бидејќи биле гласачи на одредени политички партии, а ние плаќаме и за нив. Тоа е општо познато за сите во Косани.
Вели жител на Кошани.
Додека во Кочани за еден кубен метар потрошувачка вода плаќаат околу 50 динари, во Боговиње цената е шест и пол пати пониска – само 7,5 динари за метар кубен. Алит Абдији, директор на Шари комунални услуги, вели дека цената е во согласност со Регулаторната комисија за енергетика и вода, врз основа на документ што тој го доставил до регулаторот.
,Не трошиме, не трошиме големи, не трошиме на пумпи, струја или хидросила, водата доаѓа од слободен пад, така што врз основа на бизнис планот што го направивме и цената што ја постави регулаторната комисија податоците што ги доставивме беа,
– вели Абдији.
Годишното сметководство потврдува дека цената вреди. Јавното претпријатие „Шари“ лани ја заврши годината со добивка од околу 30.000 евра.
Но, во Боговиње немаат поим колку вода трошат, а притоа нивната потрошувачка по домаќинство е најголема.
,Ние го мериме производството на вода, но мора да се мерат и загубите, има апарат кој мери и на општинско ниво можеме да видиме колкава загуба сме претрпеле. Има маала каде што има изобилство и водата оди до крајот на селото, тие куќи секогаш имаат вода 24 часа и можат да ја злоупотребат, наводнуваат бавчи, дрвја и доаѓа од,
– вели Абдији.
Една од можните причини за злоупотреба е тоа што водата во Боговиње се плаќа паушално. Повеќето жители со кои разговаравме сакаат да платат по водомер.
,Имаме вода за пиење, но лете кога се зголемуваат жештините нема бидејќи ги наводнуваат бавчите и прекумерно трошат вода. Само нека постават водомери и ќе се реши работата и нека одлучат која цена сакаат.,
изјави жител на Боговиње.
,Нека поставуваат водомери, ги имаме ама не се во функција, тогаш сите ќе штедат и нема да трошат без приклучок, ќе внимаваме колку трошиме, бидејќи кога ќе дојде сметката ќе видиме колку кубици се потрошени, ако го направат, треба да платат, а сега трошат паушално,
изјави жител на Боговиње.
,Водата за пиење ја има во изобилство, Господ да ги благослови предците и загинатите, затоа што поради нив имаме вода.,
Рече друг жител.
Рангирањето на општините според трошокот за метар кубен вода, според загубите во системот и според финансиските резултати на јавните водостопански претпријатија, го овозможи Центарот за граѓански комуникации.
Нивните истражувачи собрале податоци од вкупно 67 јавни претпријатија кои доставуваат вода до домовите и деловните субјекти низ целата земја. Според Герман Филков, најзагрижувачки наод е колку вода за пиење се троши.
„Околу 60 проценти од вкупната вода што ја имаме е изгубена. Исто така, ќе напоменам – вода за пиење, вода за пиење. Севкупно, оваа сиромашна земја губи околу 150 милиони кубни метри вода за пиење годишно. Значи, тука и нешто посериозно треба Да се направи, знаете дека најголемата загуба, околу 43 отсто, има во Скопје.
– изјави Филков.
Според Филков, индикативни се и бројките за бројот на претплатници, особено во големите градови.
,Значи имаме некои аномалии кои исто така треба да се анализираат, зошто во некои градови имаме многу малку регистрирани корисници на вода за пиење“.
– изјави Филков.
Истражувањето покажува дека Филков смета дека водоснабдувањето е неодржливо не само долгорочно, туку и среднорочно. Ја гледаат потребата од интервенција од власта.
„Затоа го направивме ова истражување, за да предупредиме за проблемот со секојдневните работи што ги правиме. Пак ќе кажам – владина интервенција, државна интервенција на национално ниво и решавање на овие работи затоа што водата станува скапоцен, оскуден ресурс, не знам за колку години ќе биде поскапа од нафтата, кога „ Додека тоа не се случи, имаме доволно време, да бидеме подготвени“.
– додаде Филков.
Обезбедувањето на вода за пиење во земјата, како и управувањето со јавните претпријатија е обврска на локалните власти. Само Регулаторната комисија за енергетика и водостопанство има централна власт, која дава опсег на цени за секое водоводно претпријатие посебно, а не точната цена. Само неофицијално оттаму велат дека општините најчесто избираат најниска можна цена за да не ги нервираат граѓаните, но тоа значи и дека нема пари за обнова на дотраената мрежа.
Не е тајна дека РКЕ веќе некое време бара – да одредат единствена цена за водата, во која би биле вклучени и пари за инвестирање.
„Ве наздравувам со чаша вода полна само една третина. За водата да стигне до нашите чешми губиме 64% од водата… Научивме да преземаме понекогаш непопуларни мерки, но ова е единствениот Вистински начин Така ќе ја заштитиме нашата водна инфраструктура.
– изјави Бислимовски.
