За персонализираната медицина, капацитетите и можностите кај нас, колку е таа достапна и колку се применува, беше дискутирано на неодамна одржаниот форум во организација на МАНУ – Истражувачки центар за генетско инженерство, Медицинскиот факултет и Фармацевтскиот факултет при УКИМ и Фармацевтската компанија Рош Македонија. Стручни лица од здравствениот сектор и научната јавност дебатираа како би можело најдобро да се оптимизираат капацитети за персонализирана медицина и генетско профилирање кои ги поседуваме во државата, а со цел да се подобри патеката на пациентите преку поставување на навремена дијагноза и соодветна терапија.
Вредноста на персонализираната медицина е голема доколку се применува исправно, затоа потребно е интегрирање на сите расположливи капацитети за обезбедување на поголема достапност на целната терапија за сите пациенти.
Според Ана Данева Маркова, советник за здравство во владата во изминатите години се вложи во геномско профилирање и во создавање инфраструктура за да може полесно пациентот да има пристап до прецизна терапија односно персонализирана медицина.
„Tој тренд треба да продолжи, особено кога живееме во време на дигитализација и кога пациентот многу брзо доаѓа до своја одлука каде и како треба да се дијагностицира и кој е најсоодветниот третман за него. И многу други теми треба да се отворат во областа на персонализираната медицина, пред се мислам на превентивната медицина и она во што во иднина треба да го вложи владата а тоа е превентивен индивидуализиран пристап до секој пациент. Но, можеби најприоритетно е да се направат регистрите за рак, за да може да се собираат и анализираат податоците за пациентите. Со таков интегриран пристап, базиран на податоци од реалната пракса, многу полесно ќе може да се носат одлуки и препораки што и кога треба да се направи во иднина. Потребно е многу повеќе да се инвестира во здравствениот буџет ако сакаме да ги спроведеме сите овие здравствени политики“, истакна Данева Маркова.
На Институт за патологија се прави стандардна цитолошка, хистолошка и молекуларна дијагностика како и сите дијагностички методи од имунохистохемијата со над 200 дијагностички, прогностички и предиктивни маркери. Молекуларните и генетските анализи на панели од гени се прават со современа технологија и сите анализи се спроведуваат на барање на клиничарите, односно по индикација на докторите. Покрај Институтот за патологија, молекуларни и генетски анализи се изработуваат и во лабораторијата во МАНУ и лабораторија на Фармацевтскиот факултет каде се прават соматски испитувања, примарно за пациенти од Клиниката за хематологија и од одделот за хематолошка онкологија на Клиниката за педијатрија.
Најголемиот предизвик, според одговорните луѓе, посебно од Институтот за патологија, е што се уште има недостаток на кадар што би ги спроведувал овие испитувања, како и недостаток на средства за спроведување на сите потребни тестирања. Потребна е подобра организација меѓу сите патолошки центри во однос на рамномерна распределба на анализите.
На молекуларната дијагностика не треба да се гледа секогаш од аспект на трошоци, туку и од аспект на инвестиции. Дијагностиката е нешто на што треба државата особено Фондот да даде посебно внимание и од аспект на ефикасност и ефективност во здравствената услугата, вклучително обезбедување соодветна целна терапија. Од аспект на Фондот за здравствено осигурување Кристина Христова, директор на Сектор за фармација рече дека за Фондот е многу важно да има навремена и точна дијагностика, бидејќи без поставување точна дијагноза понатаму сите трошоци за одредено лекување не би биле ефикасно и ефективно трошени.
Со персонализирана медицина значително се зголемува ефикасноста на здравствената заштита во дијагнозата и третманот на болеста. Се базира на информациите што ги содржат гените и со испитување на генетскиот и молекуларниот профил, се дознава како реагира секој организам посебно на различни здравствени предизвици и дали се посклони кон одредени болести, како што е ракот. Ова им овозможува на лекарите да го прилагодат својот пристап во третманот на болеста, што го прави поефикасен. На пример, лекарите не ја третираат само болеста, како ракот, туку тие лекуваат „конкретна личност со специфичен карцином“ и тоа „како тој вид карцином ги напаѓа клетките на таа конкретна личност“, што е различно од пристапот за кој било друг пациент.
