Системот е буквално на колена. Според податоците на Дирекцијата за безбедност и спасување, 23 од вкупно 34 регионални противпожарни единици немаат минимален број пожарникари во своите редови, а 31 од 34 не ги исполнуваат критериумите за потребните капацитети. За противпожарни служби
Надвор од Пехчево, од селото Негрево до месноста Равноборје, пожарот предизвика страв кај жителите кои буквално го виделе пожарот од нивните прозорци. Резултатот беше отворен повик до сите жители на земјата да дојдат и да помогнат во спасувањето на градот. Ова, одново и одново, го остава отворено прашањето дали системот е толку немоќен што дури и необучените и неопремени цивили не можат да одговорат на криза?
Дејан Вазлички е член на Пехчевското доброволно противпожарно друштво. Градот нема своја регионална противпожарна единица, но беровските пожарникари се опфатени со законот. Волонтерското друштво, кое има 27 членови сертифицирани од Дирекцијата за заштита и спасување, е основано во 2022 година по големиот пожар во Пехчевское една година претходно.
„Целата опрема што ја гледаме овде е донирана во моментов, дел од опремата е тука, бидејќи по пожарот сè уште не сме успеале да собереме и комплетираме, имаме пумпи со батерии кои ги заменуваат пожарните ранци , имаме ранци/ранци Целата опрема што ја имаме, метли, гребла е донација од нашите сограѓани.
Вели Вазлиски, одговарајќи на прашањето дали опремата што ја има е донирана.
Но, најголемиот дел од опремата е и странски донации.
„Имаме лична заштитна опрема од чевли, панталони, капути, шлемови…ова е донација од Австрија По пожарите во 2021 година, кога ни помогнаа Австријците, видоа дека немаме ништо, отидовме голи да го изгаснеме гаснењето и. од нив добивме донации на шлемови, чизми, палта, панталони.
Додава Вазлински.
Доброволните комитети најмногу се потпираат на странски донации, бидејќи државата не инвестира во нивната опрема. И полето не прашува. Така, едно од возилата што го имаа Вазлински и неговите колеги беше исто така странска донација. Во битката со огнената стихија останаа без него.
„Пожарот започна на околу 100 метри во шумата, но за многу кратко време, половина минута, ветрот го крена пламенот повисоко. Додека се обидувавме да избегаме со автомобилот, стигнавме некаде овде. Целиот пат ни гореше. Се обидовме да трчаме горе, но пожарот не спаси и од таму. Времето беше ведро до 500 метри од тука и оган не опкружуваше од сите страни. Нашиот автомобил беше паркиран на кривината токму овде, поради што сите четворица бевме спасени бидејќи имаше извесно проширување. Во спротивно ќе бевме опкружени со пламен од сите страни“.
Вазлиски ја опишува битката на четворица пожарникари со беснеениот пожар.
Во моментот на гаснењето на пожарот пожарникарите на доброволното друштво Пехшево како опрема имале само капути и лигавчиња, а се штителе со маици преку носот бидејќи немале професионални маски.
Во Пехчево локалните пожарникари и волонтери користеле претежно странска опрема за гаснење на пожарот. И во други делови од земјата странските пожарникари гаснеа пожари со странска опрема.
Таа помош дојде преку Механизмот за безбедност и одбрана на Европската унија, чиј член е и Северна Македонија. Работи на таков начин што кога една земја бара помош, ЕУ ја обезбедува преку ресурсите достапни во соседните земји-членки на механизмот. На пример, тимови и авиони од Србија, Кипар, Романија, Словенија, Црна Гора и други земји ја пустошеа земјата.
Но, тоа значи дека кога земјата го активира системот на ЕУ, мора да обезбеди помош и за своите соседи и пошироко. И реално, нема многу што да понуди. Иницијативи за зајакнување на системот за цивилна одбрана постојат со години. Единственото значајно подобрување беше воведувањето на единствен број 112 за брз одговор и последователната донација од ЕУ од приближно 4,5 милиони евра.
Директорот на Центарот за управување со кризи, Стојанч Ангелов, се претставува како еден од најистакнатите поддржувачи на идејата за спојување на институцијата што ја води со Дирекцијата за заштита и спасување. Тој ги гледа како институции чии овластувања се преклопуваат.
„Повеќе од три години велам дека е неопходно да се формира нова институција која ќе ги обедини функциите на двете постоечки институции – ЦУК и ДЗС За безбедност и безбедност ќе има специјална единица или „пребарување и спасување“, нешто што сме должни да го направиме според меѓународните организации и правилата на ЕУ, во случај на авионска несреќа или каков било друг инцидент со авионот несреќа, треба да имаме таква единица“.
вели Стојанч Ангелов, директор на Центарот за управување со кризи.
Во државата моментално нема таква единица за пребарување и спасување, па затоа се импровизира. Во ова се користат полициски, армиски и надворешни соработници назначени од дирекцијата.
„Мојот став е јасен, мислам дека треба да има посебна единица на луѓе вработени за таа цел, мултифункционална единица која ќе гасне пожари во текот на летото, ќе спасува луѓе од планините во текот на зимата, но може да биде и Ис направено во летните месеци“.
Ангелов инсистира.
Тој тврди дека во ЦУК има човечки ресурси кои не се искористени максимално, но има и ресурси кои ги нема по заслуга. Тој тврди дека нема потреба да остане на местото директор на новиот институт за да бара целосна промена на системот.
Директорот на Дирекцијата за безбедност и безбедност, другата институција во равенката за спојување, има поинаков став. Зеват Селами е на чело нешто повеќе од три недели, но во Дирекцијата е речиси 14 години. Официјална дискусија од Владата за некаков нов формат немаше.
Според него, треба да се вложат многу пари во системот пред да се размислува за спојување.
„Дали тие треба да се спојат или не, ќе одлучиме откако ќе разговараме за тоа од каде доаѓа првиот проблем“. Најважно е да се почне со зајакнување на сите институции кои се дел од безбедноста и безбедноста. Додека ги зајакнуваме сите институции, особено ако зборуваме за крајниот феномен – шумски пожари, зајакнувањето треба да почне од институциите како јавните претпријатија кои стопанисуваат со шумите, локалната самоуправа и другите субјекти кои се предмет на локалната самоуправа и професионални противпожарни единици“.
– изјави Селами.
За разлика од наведената желба на Ангелов да го придвижи центарот за управување со кризи кон спојувања во име на општото добро, Селами е порезервиран околу тоа дали институцијата треба да „дава“ или „зема“.
„Ако одиме на овој систем, да, немаме доволно ресурси во однос на тимовите за брз одговор кои треба да се зајакнат, како и други ресурси, но ние не даваме ресурси, ќе земеме ресурси за да може оваа институција станете поцелосни и поефикасни во управувањето со ситуации“,
Вели директорот на ДЗС.
Па, вели Селами, доколку системот се менува, Управата за безбедност и безбедност треба да биде единствениот орган кој ефективно ќе управува со сите други субјекти кои се дел од безбедноста и безбедноста.
И додека мислењата на директорите се важни, одлуките се носат на повисоко ниво. Од Владата ни потврдија дека веќе донеле одлука за спојување на Центарот за управување со кризи и Управата за безбедност и безбедност. Сепак, не добивме одговор дали има акциски план или друг патоказ кој ќе ги води реформите.
„Новата институција со рационална структура приспособена на реалноста ќе биде значително поефикасна со приближно ист број вработени како што имаат ЦУК и ДЗС во моментов. Составен дел на новата институција која ќе ги обедини функциите на двете постоечки институции ќе условно, да биде обезбедување И има формирање на специјална единица за спасување, односно армиска чета или пребарување и спасување на 120 припадници.
Меѓу другото, ова е одговорот што го добивме од Владата.
Оваа одлука е донесена на владината седница одржана на 24 јули годинава. Одговорен за координација на реформата е вицепремиерот за политички систем, Љупко Димовски, кој ја предводи работната група која мора да ја спроведе промената.
„Мора да се изгради пирамида, а базата ќе ја сочинуваат сите институции. Строга хиерархија во однос на извршните наредби воспоставување на системот за цивилна одбрана од системот на поранешна Југославија, односно територијална одбрана која беше трансформирана во ДЗС, но јасно е дека тој систем не е ефективен и во голема мера одговара на функционирањето на ЦУК“.
– изјави вицепремиерот Димовски.
Во пракса, искуството ќе се извлече од системите на Словенија и Полска во однос на одговорот, а од Шпанија, Португалија и Турција во однос на одговорот на пожарот. Тој признава дека Македонија нема сериозни финансиски средства за поддршка на ваков систем, но зборува за можност за подобрување на обуката за теренски возила.
Сепак, сето ова е само теорија на ниво на запознавање во овој момент.
„Инвестицијата што треба да се направи треба да се инвестира за доброто на сите. А владата е подготвена да ги преземе сите добри иницијативи кои ќе произлезат од извршната власт, да ги земе предвид и секако да ги земе предвид. во една финансиска година можеби нема да се реализира, но со динамика што ќе биде дефинирана во таа стратегија, секако дека ќе се реализира максимално, во текот на напорите што се прават на мандатот“,
објаснува Димовски, кој е задолжен за спроведување на реформите во системот.
Со други зборови, потребната опрема ќе се набавува во наредните четири години. А пред тоа ќе треба да се заврши и друга работа.
За да функционира системот за кој зборува вицепремиерот Димовски, потребно е да се сменат најмалку 10 закони. Сепак, нема официјален рок кога тие ќе бидат усвоени.
Димовски очекува неопходните законски измени да бидат донесени за околу една година. Временската рамка не е долга ако се знае дека има потреба од усогласување на 15 институции.
Дотогаш системот буквално е на колена. Според податоците на Управата за безбедност и безбедност исто така 23 од вкупно 34 Територијалните противпожарни единици немаат минимален број пожарникари во своите редови, а 31 од 34 Објектите не ги исполнуваат критериумите потребни за противпожарни служби.
Од друга страна, земјава има само три противпожарни авиони на централно ниво, чија цена постепено се намалува. Што е уште полошо, тие авиони мора да ги возат пензионирани пилоти, бидејќи институтот нема пари да им исплати соодветни плати на новите вработени. Меѓутоа, природните катастрофи не се водени од политичка волја и циклуси. Ќе се повторуваат сцени слични на Пехчево. Или системот ќе се подобри или горењето ќе се намали.
